یکی از سؤالات پرتکرار کارفرمایان و سازندگان ساختمان این است:
«هزینه طراحی نقشه ساختمان چقدر است؟»
شاید در نگاه اول این سؤال ساده باشد؛ اما حقیقت این است که محاسبه هزینه طراحی نقشه ساختمان به عوامل بسیار متعددی بستگی دارد. از متراژ و کاربری ساختمان گرفته تا نوع نرم افزار مورد استفاده و حتی موقعیت جغرافیایی پروژه، همگی بر قیمت تأثیرگذار هستند.
در این مقاله از آتی سازه، به بررسی جزئیات تعرفه های طراحی نقشه ساختمان در سال ۱۴۰۴ و عوامل مؤثر بر هزینه ها می پردازیم.
طراحی نقشه ساختمان شامل چه بخش هایی است؟
قبل از صحبت درباره قیمت، باید بدانیم طراحی نقشه ساختمان شامل چه خدماتی است؟
۱. نقشه معماری
- پلان ها
- نما
- مقطع
- پلان بام
- جزئیات دتایل ها
۲. نقشه سازه
- پلان تیرریزی
- ستون گذاری
- جزئیات فونداسیون
- جزئیات اتصالات
۳. نقشه تأسیسات مکانیکی
- لوله کشی آب و فاضلاب
- گرمایش و سرمایش
- تهویه
۴. نقشه تأسیسات الکتریکی
- سیم کشی برق
- سیستم روشنایی
- برق اضطراری
- آیفون تصویری
نکته: در پروژه های خاص، نقشه های تخصصی مثل سیستم اعلام حریق، آسانسور یا هوشمندسازی نیز اضافه می شوند.
تعرفه طراحی نقشه ساختمان در سال ۱۴۰۴
تعرفه ها معمولاً به دو روش محاسبه می شود:
- بر اساس متراژ زیربنا (تومان بر مترمربع)
- به صورت قرارداد درصدی از کل هزینه ساخت
در ایران، اغلب روش متراژ رایج تر است.
جدول تعرفه حدودی طراحی نقشه (۱۴۰۴)
مبالغ حدودی و متوسط بازار (تومان بر متر مربع)
| نوع پروژه | فاز طراحی | تعرفه طراحی (تومان/متر) |
|---|---|---|
| مسکونی معمولی | فاز ۱ | ۸۰,۰۰۰ – ۱۲۰,۰۰۰ |
| مسکونی معمولی | فاز ۲ | ۱۰۰,۰۰۰ – ۱۵۰,۰۰۰ |
| ویلایی لوکس | فاز ۱ | ۱۲۰,۰۰۰ – ۱۸۰,۰۰۰ |
| ویلایی لوکس | فاز ۲ | ۱۵۰,۰۰۰ – ۲۵۰,۰۰۰ |
| تجاری یا اداری | فاز ۱ | ۱۲۰,۰۰۰ – ۱۸۰,۰۰۰ |
| تجاری یا اداری | فاز ۲ | ۱۸۰,۰۰۰ – ۳۰۰,۰۰۰ |
فاز ۱ → نقشه های اولیه برای اخذ پروانه
فاز ۲ → نقشه های اجرایی کامل
عوامل مؤثر بر هزینه طراحی نقشه
۱. متراژ پروژه
بدیهی است هرچه زیربنا بیشتر باشد، هزینه طراحی هم بالاتر می رود. ولی نکته مهم اینجاست:
هزینه طراحی به صورت پلکانی محاسبه می شود.
مثلاً طراحی یک ساختمان ۵۰ متری، ممکن است هر متر ۱۵۰,۰۰۰ تومان باشد، اما برای ساختمانی با ۱۰۰۰ متر زیربنا، این نرخ کاهش می یابد.
۲. کاربری ساختمان
- مسکونی → تعرفه کمتر
- تجاری → تعرفه بالاتر به دلیل پیچیدگی تأسیسات
- صنعتی → تعرفه بسیار بالاتر به دلیل نقشه های تخصصی
۳. تعداد طبقات و پیچیدگی سازه
طراحی یک ساختمان ۲ طبقه ساده با طراحی یک برج ۱۲ طبقه اصلاً قابل مقایسه نیست. برج ها:
- ستون گذاری پیچیده تر دارند
- تأسیسات خاص تری نیاز دارند
- ضوابط شهرداری سخت تر است
۴. موقعیت جغرافیایی پروژه
تعرفه طراحی در شهرهای بزرگ (مثل تهران، شیراز، مشهد) بالاتر از شهرهای کوچک است. حتی در یک شهر، بین مناطق مختلف تفاوت قیمت وجود دارد.
مثلاً:
- مناطق لوکس تهران (۱ و ۳) → تعرفه بالاتر
- مناطق جنوبی تهران → تعرفه کمتر
۵. سبک طراحی
- طراحی مدرن و مینیمال → هزینه کمتر
- طراحی کلاسیک و رومی → هزینه بالاتر به دلیل جزئیات زیاد در نما و نقشه ها
۶. نرم افزار مورد استفاده
طراحانی که با نرم افزارهای BIM مثل Revit کار می کنند، معمولاً تعرفه بالاتری دارند. چون:
- زمان طراحی بیشتر است
- خروجی دقیق تر است
۷. خدمات ویژه
- رندر سه بعدی واقعی
- VR Walkthrough (تور مجازی)
- مدل سازی جزئیات نما
- مستندسازی BIM
این خدمات هر کدام هزینه جداگانه دارند.
هزینه طراحی نقشه ویلایی
طراحی ویلایی یکی از گران ترین انواع طراحی نقشه است. چرا؟
- اغلب به طراحی خاص و متفاوت نیاز دارد.
- طرح های کلاسیک یا رومی جزئیات بسیار بیشتری دارند.
- تأسیسات پیچیده تر است (استخر، سونا، جکوزی، هوشمندسازی).
میانگین تعرفه ویلایی لوکس: ۱۵۰,۰۰۰ – ۲۵۰,۰۰۰ تومان در هر متر مربع
هزینه نقشه های تأسیسات
بعضی افراد تصور می کنند طراحی تأسیسات داخل همان نقشه معماری است؛ درصورتی که اشتباه است!
تعرفه جداگانه طراحی تأسیسات:
- تأسیسات مکانیکی → ۱۰,۰۰۰ – ۲۵,۰۰۰ تومان بر متر مربع
- تأسیسات برقی → ۸,۰۰۰ – ۲۰,۰۰۰ تومان بر متر مربع
تعرفه نظام مهندسی برای طراحی نقشه ساختمان
سازمان نظام مهندسی ساختمان هر ساله تعرفه های رسمی اعلام می کند. مثلاً در سال ۱۴۰۴:
هزینه طراحی مسکونی:
حدود ۲ تا ۵ درصد هزینه ساخت (در پروژه های کوچک)
اما واقعیت بازار این است که اغلب معماران به صورت توافقی و بر اساس مترمربع کار می کنند.
راه های کاهش هزینه طراحی نقشه
- انتخاب سبک ساده تر (مثلاً مینیمال به جای کلاسیک)
- استفاده از طراحان محلی به جای دفاتر برند در کلان شهرها
- حذف رندرهای سنگین و VR در پروژه های کوچک
- ارائه اطلاعات دقیق به طراح (تا اصلاحات کمتری نیاز باشد)
- انتخاب طراحی مشترک برای چند واحد (در مجتمع های مسکونی)
چرا نباید فقط به قیمت پایین توجه کنیم؟
بسیاری از کارفرمایان دنبال کمترین قیمت هستند. اما:
- طراحی ضعیف → هزینه اصلاح بالا
- مشکلات تأیید شهرداری
- دوباره کاری در اجرا
- تأخیر در زمان بندی پروژه
مثال واقعی: در سال ۱۴۰۲، یکی از پروژه های ۴ طبقه در تهران به دلیل طراحی غلط پارکینگ مجبور شد پلان کامل را تغییر دهد؛ هزینه مجدد طراحی: بیش از ۵۰ میلیون تومان!
جدول مقایسه هزینه ها بر اساس نوع پروژه
| نوع پروژه | تعرفه فاز ۱ (تومان/متر) | تعرفه فاز ۲ (تومان/متر) | توضیحات |
|---|---|---|---|
| مسکونی | ۸۰,۰۰۰ – ۱۲۰,۰۰۰ | ۱۰۰,۰۰۰ – ۱۵۰,۰۰۰ | بستگی به تعداد طبقات دارد |
| ویلایی لوکس | ۱۲۰,۰۰۰ – ۱۸۰,۰۰۰ | ۱۵۰,۰۰۰ – ۲۵۰,۰۰۰ | طرح های خاص و کلاسیک هزینه بیشتری دارند |
| تجاری | ۱۲۰,۰۰۰ – ۱۸۰,۰۰۰ | ۱۸۰,۰۰۰ – ۳۰۰,۰۰۰ | پیچیدگی تأسیسات زیاد است |
| صنعتی | توافقی | توافقی | کاملاً تخصصی و بدون تعرفه ثابت |
جمع بندی
هزینه طراحی نقشه ساختمان، عددی ثابت نیست. به عوامل متعددی بستگی دارد و از حدود ۸۰ هزار تومان تا بیش از ۳۰۰ هزار تومان در هر مترمربع متغیر است. توصیه ما به عنوان متخصص ساختمان این است که هیچ وقت صرفاً به پایین بودن قیمت توجه نکنید. چون هزینه طراحی پایین، می تواند هزینه اجرا و دوباره کاری را چندین برابر کند.
سوالات متداول (FAQ)
آیا قیمت طراحی نقشه ساختمان ثابت است؟
خیر. بستگی به متراژ، کاربری، سبک طراحی و حتی منطقه شهری دارد.
فاز ۱ و فاز ۲ طراحی چه تفاوتی دارد؟
فاز ۱ → نقشه های اولیه برای گرفتن جواز
فاز ۲ → نقشه های اجرایی و جزئیات دقیق
آیا نقشه تأسیسات جداگانه محاسبه می شود؟
بله. نقشه های تأسیسات مکانیکی و برقی تعرفه جداگانه دارند.
آیا می توان هزینه طراحی را اقساطی پرداخت کرد؟
بله. بسیاری از دفاتر طراحی امکان اقساط دارند.
هزینه طراحی ویلایی چقدر است؟
بین ۱۵۰ تا ۲۵۰ هزار تومان بر متر مربع، بسته به سبک طراحی و امکانات خاص.
