یکی از چالش های مهم در صنعت ساخت وساز، افزایش مقاومت دیوارها در برابر نیروهای جانبی (مانند زلزله) و جلوگیری از ترک خوردگی آنهاست. در این میان، میلگرد بستر به عنوان یکی از روش های تقویتی نوین و مؤثر، نقش مهمی در بهبود عملکرد دیوارهای بنایی دارد. این میلگردها با قرارگیری در داخل ملات بین ردیف های آجر یا بلوک، موجب افزایش یکپارچگی دیوار، مقاومت کششی و دوام سازه می شوند.
در این مقاله از آتی سازه، به صورت جامع و خلاقانه با موضوع میلگرد بستر آشنا می شویم، کاربردها، مزایا، نکات اجرایی، اشتباهات رایج و استانداردها را بررسی می کنیم و در پایان به پرسش های متداول پاسخ خواهیم داد.
میلگرد بستر چیست؟
میلگرد بستر (Bed Joint Reinforcement) نوعی میلگرد فولادی است که به صورت افقی در دیوارهای بنایی، بین ردیف های ملات قرار می گیرد. این میلگردها معمولاً از دو سیم طولی با اتصال عرضی (زیگزاگی یا نردبانی) تشکیل شده اند.
ویژگی ها:
- جنس: فولاد گالوانیزه یا ضدزنگ
- قطر معمول: ۳ تا ۵ میلی متر
- طول: معمولاً ۲ تا ۳ متر
- انواع: نردبانی، خرپایی، دو مفتوله ای
جدول مشخصات فنی رایج میلگرد بستر
| مشخصه | مقدار معمول | توضیحات |
|---|---|---|
| قطر مفتول | ۳ الی ۵ میلی متر | بسته به نوع دیوار و بارگذاری |
| نوع اتصال عرضی | نردبانی یا خرپایی | نردبانی برای دیوارهای سبک، خرپایی برای باربر |
| پوشش | گالوانیزه گرم / اپوکسی | برای جلوگیری از خوردگی |
| طول هر شاخه | ۲ تا ۳ متر | مطابق با طول دیوار |
| فاصله نصب | هر ۳ یا ۴ رج دیوارچینی | بر اساس آیین نامه ایران و ACI530 |
کاربرد میلگرد بستر در ساختمان
- افزایش مقاومت کششی دیوارهای بنایی
- جلوگیری از ترک های انقباضی در دیوار
- تقویت اتصال دیوارهای داخلی به دیوارهای باربر یا سازه اصلی
- مقاومت در برابر زلزله و نیروهای جانبی
- تقویت دیوارهای حائل و پاراپت ها
مزایای استفاده از میلگرد بستر
- ✅ اجرای ساده و سریع
- ✅ سبک و مقرون به صرفه
- ✅ بدون نیاز به مهارت بالا
- ✅ مقاوم در برابر زنگ زدگی (در صورت گالوانیزه بودن)
- ✅ افزایش دوام و طول عمر دیوارها
- ✅ قابل اجرا در ساختمان های بنایی و اسکلت دار
مراحل اجرای میلگرد بستر
- انتخاب نوع مناسب میلگرد بستر (نردبانی یا خرپایی)
- برش میلگرد به اندازه مورد نیاز
- قرار دادن میلگرد در ملات بین دو رج دیوارچینی
- ادامه دیوارچینی روی میلگرد
- اتصال عرضی در کنج ها و دیوارهای تقاطعی
نکات مهم در نصب میلگرد بستر
- حتماً از ملات با ضخامت کافی (حداقل ۱۰ میلی متر) استفاده کنید.
- پوشش بتن بر روی میلگرد باید رعایت شود (حدود ۱۰ میلی متر).
- میلگرد باید در مرکز ملات افقی قرار گیرد.
- در محل اتصال دیوارها، از میلگرد U شکل یا خم خورده استفاده شود.
- در مناطق زلزله خیز، استفاده از میلگرد بستر الزامی است (مطابق مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان ایران).
اشتباهات رایج در اجرای میلگرد بستر
❌ استفاده از میلگرد ساده بدون گالوانیزه
❌ اجرا بدون توجه به فاصله منظم بین رج ها
❌ قرارگیری میلگرد روی آجر به جای داخل ملات
❌ عدم خم کاری صحیح در تقاطع دیوارها
❌ استفاده در دیوارهای غیراستاندارد یا بدون ملات کافی
جمع بندی
میلگرد بستر ابزاری ساده اما قدرتمند برای افزایش مقاومت دیوارهای بنایی است. اجرای درست آن می تواند از بروز ترک های ساختاری، ریزش دیوار در زلزله و کاهش دوام دیوار جلوگیری کند. با انتخاب نوع مناسب میلگرد، رعایت استانداردها و نصب اصولی، می توان عمر مفید سازه را افزایش داد.
سوالات متداول
آیا استفاده از میلگرد بستر در دیوارهای غیر باربر نیز ضروری است؟
بله، در دیوارهای جداکننده نیز برای جلوگیری از ترک و افزایش یکپارچگی مفید است.
کدام نوع میلگرد بستر بهتر است؟ نردبانی یا خرپایی؟
نوع خرپایی معمولاً مقاومت بیشتری دارد و برای دیوارهای باربر مناسب تر است.
فاصله نصب میلگرد بستر چند رج باید باشد؟
بسته به نوع دیوار، هر ۳ یا ۴ رج یک بار کافی است.
آیا می توان میلگرد بستر را در محل تولید کرد؟
بله، در برخی پروژه ها با خم کاری میلگرد ساده این کار انجام می شود اما نوع صنعتی دقیق تر و سریع تر است.
قیمت میلگرد بستر چقدر است؟
بسته به نوع، جنس و ضخامت از حدود ۳۰ تا ۸۰ هزار تومان به ازای هر متر متغیر است (در سال ۱۴۰۴).
