داریوش بوربور، یکی از چهره های برجسته و پیشگامان معماری و شهرسازی معاصر ایران، با آثار خلاقانه و نوآورانه اش شناخته می شود. او به عنوان یکی از معماران و شهرسازانی که در تحول و توسعه مدرنیسم معماری ایران نقشی محوری داشته، با به کارگیری عناصر سنتی در کنار سبک های مدرن جهانی، توانسته است جایگاهی یگانه در هنر و معماری ایران به دست آورد. با فعالیت های او، فضاهای عمومی و ساختمان های تجاری، اداری و مسکونی به نوعی ترکیب شگفت انگیز از هویت ایرانی و زبان معماری مدرن تبدیل شده اند که در ادامه به معرفی زندگی، آثار و دستاوردهای او خواهیم پرداخت.
زندگی و پیشینه
داریوش بوربور در سال ۱۳۱۳ در تهران زاده شد. تحصیلات خود را در خارج از کشور گذراند و در فرانسه و انگلیس در رشته های معماری و شهرسازی تحصیل کرد. بوربور تحت تأثیر جریانات فکری و فرهنگی دهه های ۵۰ و ۶۰ میلادی، و با آگاهی از نیازهای جامعه ایرانی، به این کشور بازگشت تا با آفرینش سبک جدیدی از معماری، در عرصه ساختمان سازی و شهرسازی نقش آفرینی کند. یکی از نکات بارز در آثار او، تأکید بر نیازها و فرهنگ بومی است؛ او تلاش می کند تا طرح های خود را به گونه ای طراحی کند که با زیست بوم و فرهنگ ایرانی هماهنگ باشد و به توسعه معماری مدرن ایرانی کمک کند.
فلسفه و سبک معماری
بوربور به عنوان یک معمار، همواره به دنبال ترکیب هویت ایرانی با استانداردهای بین المللی مدرن بوده است. او معماری را صرفاً هنر طراحی ساختمان نمی داند؛ بلکه آن را عنصری فرهنگی، هنری و اجتماعی می بیند که باید بتواند به نیازها و تغییرات اجتماعی و اقتصادی پاسخ دهد. بوربور معتقد است که معماری باید از تاریخ و فرهنگ بومی الهام بگیرد، اما با دیدی به روز و پویا. در آثار او، استفاده از فرم ها و متریال های محلی با ساختارهای مدرن جهانی ترکیب شده است تا به خلق فضاهایی منجر شود که هم اصالت ایرانی را بازتاب دهد و هم از نظر عملکردی و زیبایی شناسی، مطابق با استانداردهای بین المللی باشد.
جوایز و افتخارات
- ۱۳۳۷: جایزه Architects’ Journal Working Drawings، لندن، انگلستان
- ۱۳۳۸: جایزه اول در طرح پیشنهادی منطقه ای در شهر لیورپول، دانشکده شهرسازی دانشگاه لیورپول، انگلستان
- ۱۳۴۴: جایزه اول برای طراحی پاویلیون ایران (The Persian Pavilion)، لس آنجلس، کالیفرنیا
- ۱۳۵۴: جایزه بین المللی مرکور طلا (Gold Mercury International Award)، رم، ایتالیا
- ۱۳۵۵: جایزه اول طراحی و ساخت مرکز تجاری بازار رضا، مشهد
- ۱۳۵۶: جایزه مرکز استراحتی – تفریحی شرکت ملی نفت ایران، محمودآباد، کرانه دریای خزر
- ۱۳۵۶: جایزه اول طراحی نماد شهر مشهد
- ۱۳۵۷: جایزه ویژه برای طراحی و نظارت ساخت مجموعه تجاری بازار رضا، مشهد
- ۱۳۶۷: انتخاب به عنوان یکی از پنجاه معمار برجسته جهان در دومین همایش بین المللی معماری بلگراد
- ۱۳۹۹: دریافت نشان عالی فرهنگ و هنر فرانسه لوژیون دونور (Légion d’honneur)
سبک معماری
داریوش بوربور به عنوان یکی از تأثیرگذارترین معماران ایرانی در قرن بیستم شناخته می شود. آثار او با خطوط منحنی، فضاهای مدور و ساختارهای چندوجهی همچون شش ضلعی و هشت ضلعی مشخص هستند. این ویژگی ها نشان از علاقه وی به ترکیب هنر سنتی ایران با فرم های نوین و پویا دارند.
آثار معماری
- ۱۳۴۰: خانه ارجمند، کرمان
- ۱۳۴۱: مجسمه “پرواز” در پاویلیون سلطنتی فرودگاه مهرآباد، تهران
- ۱۳۴۲: خانه عَبده، تهران
- ۱۳۴۳: خانه جلالی، تهران
- ۱۳۴۳: طراحی سالن اجتماعات دانشگاه ملی (شهید بهشتی)، تهران
- ۱۳۴۳: مجموعه مسکونی شرکت نفت ایران و پان آمریکن، جزیره خارک
- ۱۳۴۳: طرح مسجد اهواز
- ۱۳۴۴: دفتر مرکزی مهندسان مشاور بوربور، تهران
- ۱۳۴۵: مرکز اجتماعات بانوان، اهواز
- ۱۳۴۶: مرکز ورزشی و تفریحی قصر یخ، تهران
- ۱۳۴۶: پروژه نوسازی اطراف حرم مطهر امام رضا (ع)، مشهد
- ۱۳۵۰: طراحی مدرسه ابتدایی در ساری
- ۱۳۵۵: موزه و کتابخانه آستان قدس رضوی، مشهد
- ۱۳۵۷: یادبود وحشی بافقی، یزد
آثار بین المللی
- ۱۳۳۷: بازسازی محله ای در شهر لیورپول، انگلستان
- ۱۳۳۹: طراحی ساختمان بولینگ در ژنو، سوئیس
- ۱۳۴۳: طراحی پاویلیون ایران (حمام و رستوران ایرانی) در لس آنجلس، آمریکا
طرح های جامع شهری و منطقه ای
- ۱۳۴۳-۱۳۴۶: طرح جامع منطقه نوشهر-چالوس
- ۱۳۴۴-۱۳۴۵: طرح جامع سراسری کرانه دریای خزر
- ۱۳۴۶: طرح جامع بهبهان و خرمشهر
- ۱۳۴۹-۱۳۵۳: طرح جامع منطقه آبادان-خرمشهر
طرح های شهرسازی، فضای سبز و محیط زیست
- ۱۳۴۷: نوسازی اطراف حرم مطهر امام رضا (ع)، مشهد
- ۱۳۴۷: بازسازی شهر کاخک پس از زلزله
- ۱۳۵۶: طراحی و ساخت مرکز تجاری بازار رضا، مشهد
دیگر فعالیت ها
داریوش بوربور علاوه بر فعالیت در معماری و شهرسازی، در زمینه های نقاشی، تاریخ، زبان شناسی، و ایران شناسی نیز فعالیت های گسترده ای داشته است. مقالات و سخنرانی های او در دانشگاه ها و نشریات معتبر بین المللی به چاپ رسیده و آثار او در کشورهای مختلف به زبان های گوناگون ترجمه شده است.
تألیفات
- تأثیر باغ های ایرانی بر تزئینات دوران اسلامی، در Architecture Formes Fonctions، سوئیس، ۱۹۶۸
- نوسازی اطراف حرم حضرت رضا (ع) مشهد، نشر هنر و معماری، تهران، ۱۹۷۲
- مقالاتی در دانشنامه ایرانیکا، نیویورک، ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۴
نقاشی
داریوش بوربور نقاشی را به عنوان هنر خانوادگی می داند و از کودکی به آن علاقه مند بوده است. وی برخی از آثارش را به هنرمندان برجسته تقدیم کرده است، از جمله نقاشی ای با موضوع ضد تبعیض نژادی که در پنجاهمین سالگرد کشیدن آن، به نلسون ماندلا اهدا کرد.
میراث و دستاوردها
بوربور از طریق تدریس، سخنرانی ها و مقاله های خود نیز تأثیر قابل توجهی بر نسل های بعدی معماران ایرانی گذاشته است. او به عنوان یکی از معماران پیشرو، در تدوین اصول و استانداردهای معماری مدرن ایرانی نقشی مهم داشته و آثار او به نوعی الهام بخش معماران و شهرسازان دیگر شده اند. بوربور معتقد است که معماران باید با درک عمیق از هویت و فرهنگ ایرانی، راهی برای پیوند با معماری جهانی بیابند و در عین حال بتوانند با نوآوری و خلاقیت، ساختمان ها و فضاهایی طراحی کنند که پاسخگوی نیازهای مردم باشد.
نتیجه گیری
داریوش بوربور نمونه ای از یک معمار پیشرو است که با نگاهی نوآورانه و خلاقانه به طراحی و معماری، نقش بی بدیلی در توسعه معماری معاصر ایران ایفا کرده است. آثار او با ترکیب هویت ایرانی و استانداردهای بین المللی، الگویی برای آینده معماری در ایران محسوب می شوند. بوربور نه تنها به عنوان یک معمار و طراح برجسته، بلکه به عنوان فردی با تعهد به ارتقای هنر و معماری ایرانی شناخته می شود که تا امروز نقش او در این عرصه ادامه دارد و الهام بخش نسل های جدیدی از معماران ایرانی است.
